Den Haag 21 juni 2004
Beste Andries,
Waarom heb je 't steeds over een dialoog? Ik wil alleen maar mijn zin doordrijven. (ondanks m'n Duitse afkomst wil ik 'n beetje ironie zo nu + dan nog wel door de vingers zien.....)
Nog even wat uitleg betr. de presentatie: de reden dat ik de beeldende communicatie zoveel mogelijk wil beperken, is dat er al genoeg beeldend gecommuniceerd gaat worden. Als 't goed is wordt de tafel op zich als constructie tamelijk overheersend, en ik heb geen zin/ m'n fragiele ego heeft geen zin om nog moeite te doen de versiering op andermans taart te zijn. Iedereen gaat zich toch esthetisch te buiten, zullen wij dan maar de inhoud dekken?
En of het dan kunst is....Jij ziet ruimte voor vrijheid van interpretatie als 'n belangrijke kwaliteit van kunst. Maar die vrijheid is er alleen voor de toeschouwer. De kunstenaar dient in zijn formulering zo helder en eenvoudig mogelijk te blijven voor zichzelf.
Een kunstwerk is een soort dictatuur waarvan de precieze invulling democratisch bepaald mag worden.
En in het geval van de GEM presentatie scheppen wij de grenzen waarbinnen geïnterpreteerd mag worden.
Wij vervullen ieder de plicht om onze verschillende culturen op z'n breedst, z'n rijkst en eervolst te tonen. Volgens de Qur'an: 'God heeft jullie als man en vrouw, als naties en stammen geschapen, opdat jullie elkaar leren kennen.'
Diversiteit is een godsgeschenk, en wat van God komt zal ik met heel mijn wezen verdedigen.
--------------------
Wat ik hoop is dat we ons niet ertoe laten verleiden om, voor een overzichtelijker presentatie, onszelf meer als elkaars tegenpool op te stellen dan waar is: Westers v.s. Oosters/ religieus v.s. agnostisch. De raakvlakken zijn waarschijnlijk interessanter en misschien groter dan de verschillen.
De synthese heeft al plaatsgevonden: ik ben opgegroeid hier in 't westen, heb eerder kennis gemaakt met Nietschze dan met de Qu'ran: jouw Griekse filosofen zijn opgeleid geweest in Egypte en er zit meer Arabisch en Indonesisch in je Nederlands dan je misschien denkt.
De Amerikaans-palestijnse hoogleraar Edward Said heeft zeer verhelderend geschreven over de hybride aard van huidige staten: na eeuwen en eeuwen van machtswisselingen, volksverhuizingen, kolonisatie, is werkelijk geen enkele natie die op raciale of culturele puurheid aanspraak zou kunnen maken, behalve misschien een enkel Siberisch geitenhoedersdorpje of een paar Afrikaanse stammen...
De wereld is niet pas sinds het vliegtuig of internet 'n dorp geworden. Wat jij het 'Westers' Joods-Christelijk/Grieks gedachtengoed noemt is natuurlijk ook gewoon 'Oosters'...De belangrijke canonisaties in de kerk zijn tot stand gekomen toen 'de kerk' nog een bonte verzameling was in Klein-Azie. Het werk van Aristoteles e.a. is tot ons gekomen dankzij de inspanningen van Islamitische, Joodse en Christelijke geleerden aan 't hof van 't Kalifaat van Baghdad.
Dante's “Divina Commedia' dankt haar compositie aan Islamitisch bronnenmateriaal...
--------------------
Wat betreft de diversiteit binnen de Islam: het doet me verdriet: werkelijk verdriet, dat juist degenen die bidden tot een enkele ondeelbare almacht zo moeilijk tot consensus kunnen komen over wereldser zaken, zich zo verliezen in kinderachtig en vrouwelijk geredetwist, zich zo vastklampen aan religieuze identiteit dat ze de innerlijke betekenis uit 't oog en hart verliezen, zoals bij het eeuwenoude schisma tussen Sunni en Shia, Ahmadia, Ismaliya, etc.
Dit gekoppeld aan een volstrekt zinloze nationale, soms zelfs provinciale (mensen uit Tangia zijn slechte mensen; vraag maar aan mensen uit Essaouira) trots, maakt dat je lang moet gaan wachten voordat Moslims eendrachtig naar buiten treden.
Bovendien maakt gewelddadige bezetting van Palestina, en de langdurige steun van de V.S. daarvoor, dat velen hun goedkeuren uitspreken over gewelddaden die volgens de daders het eind van de bezetting tot doel hebben. En de wanhopige trots van de minder bedeelde, gevoed door propaganda van corrupte regeringen, laat geen ruimte voor zelfkritiek.
(En het is begrijpelijk. Ikzelf moet ook altijd van triestheid lachen wanneer Nederland zich moreel verontwaardigt, terwijl in de regering nagenoeg dezelfde politieke partijen zitten die 50 jaar terug weigerden Indonesië z'n onafhankelijkheid te gunnen. Tot de V.S. dreigden de Marshall-hulp stop te zetten. Denk je echt dat de volkeren die eeuwenlang de wrange bijsmaak van de 'vruchten der Westerse cultuur' geproefd hebben, het serieus nemen wanneer wij we ze vertellen hoe hun politieke systeem in te richten? Eerst werden ze ondanks verlichting en Humanisme uitgebuit, nu wordt hen uit naam van datzelfde weer wat anders opgedrongen. Terwijl een land als Indonesië z'n eigen democratische traditie heeft in 't zogenaamde 'Adat'-systeem. Het is beter om op en land de inheemse gewassen te cultiveren, dan uitheemse omstandigheden na te bootsen zodat importgewassen er kunnen groeien).
En om verdere misverstanden te voorkomen; er bestaan wellicht landen waar 'n meerderheid van de bevolking zegt Moslim te zijn, landen waarvan de regering een bepaalde interpretatie van religie aan z'n bevolking oplegt, maar islamitische landen, waar sociale zorg en rechtvaardigheid hand in hand gaan om een op het geloof gegronde staat te creëren; die ken ik niet.
--------------------
Hiermee wil ik ook meteen een eind maken aan de politisering van deze correspondentie; over politiek en Islam is het beter met anderen schrijven. Ik denk zelden over Islam als staatsvorm; dat is een taak die weggelegd zou zijn voor Moslimse politici, wanneer zij een land te besturen hebben waarvan het volk ook 'n leiderschap verlangt wat uit 't geloof voortkomt...
En ik weet niet of ik ernaar verlangen zou, in een land te leven waar ik verplicht ben om op de juiste tijden tijden m'n gebed in acht te nemen, niet omdat ik lui ben, maar omdat ik nu, vrijwillig, vijfmaal per dag God eer en weet, dat ik dat doe uit liefde.
ik zou niet graag die wetenschap als motivatie, vervangen zien door angst. Dus zelfs secularisatie, scheiding van staat en geloof is voor mij 'n middel tot verfijning van mijn religieuze beleving, en nooit een doel op zich.
--------------------
Overigens heb ik niet mijn geloofsovertuiging door openbaring verkregen. De bevoorrechten die zo tot geloof zijn gekomen , dat waren allen profeten; mijn geloofsbeleving bestaat slechts in het aanvaarden van de openbaring, die hen ten deel is gevallen, als waarheid.
die aanvaarding maakt niet dat ik iets weet wat jij niet weet, of dat mijn receptieve vermogen meer is aangescherpt dan het jouwe.
Evenmin heb ik de ijdele hoop om ooit te zullen kennen, wat niet gekend kan worden. Het volstaat mij , te geloven dat er is, waaraan kennis niet mogelijk kan zijn.
En dat jij niet eert, wat ik blindelings als gids verkies te eren,is begrijpelijk. Ieder van ons heeft vanuit dezelfde twijfel en onwetendheid andere conclusies getrokken...
En ik wens te geloven dat God, in zijn genade, jou daarom ook het voordeel geeft van jouw twijfel en onwetendheid. Voorlopig.
--------------------
Ik denk ook, dat als nuancering het doel is, Bush beter buiten beschouwing kan blijven. Straks ga ik nog dingen schrijven die me alsnog als terrorist zouden aanmerken....
--------------------
Met excuses aan de metafoorpolitie.
RBN
Den Haag, 20-06-04
Beste Robin,
Met genoegen constateer ik dat de tafel -voor ons althans- reeds de rol van 'conversation piece' vervuld, al voordat ze fysiek gerealiseerd is. Ik wil hierbij wel aantekenen dat een aanleiding voor een goede gedachtewisseling niet hetzelfde is als een goed (beeldend) kunstwerk. Het is weliswaar niet noodzakelijk dit te realiseren, het presenteren en met heldere middelen vormgeven van een mogelijkheid tot dialoog over de Islam -als performance/actie in het GEM en als briefwisseling op de site- past ook wel binnen de doelstelling van 75+NAP, maar ik wil er wel voor waken om de primaire beeldende invalshoek in het algemeen niet te veel uit 'het oog te verliezen'. Goed, ik ga akkoord met het eerdere voorstel; toch wil ik mijn standpunt uit mijn vorige brief hieronder specifieker uiteen zetten en reageren op de uitspraken in je vorige brief. Maar eerst nog dit:
----
Wat betreft 'food for thought' raad ik knoflook aan, hierin zit germanium en dat speelt een belangrijke rol bij de isolatie van de electronencircuits in de hersenen en het is bijgevolg goed voor het geheugen, deze kennis dank ik aan onderzoek voor de 75+NAP expositie 'Geheugen', maar dit terzijde.
----
Ik besef dat we als 75+NAP soms indrukken wekken over wat we voorstaan en dat een publiek, desgevraagd om deze indrukken te verwoorden, uitspraken zal doen waarin we ons niet altijd zullen herkennen. Ik ben daar niet bang voor, het is een belangrijke kwaliteit van een kunstwerk dat men zich er -althans voor een deel- een eigen voorstelling van kan maken. Een dialoog is echter van een ander karakter en er gelden ook andere eisen voor. Over het verstaan en onverstaanbare heeft Jurgen Habermas (een filosoof die het werk van Marx bespreekt) het volgende geschreven in zijn theorie over de communicatie.
----
Het uitgangspunt van Habermas' communicatietheorie luidt 'dat in ieder gesprek waarin men elkaar tracht te begrijpen en waarin men tot overeenstemming probeert te komen, door de deelnemers geldigheidsaanspraken moeten worden aangeboden en erkend. Geldigheidsaanspraken worden bijgevolg in elke vorm van communicatief handelen noodzakelijk en altijd verondersteld. In totaal zijn er volgens hem vier van deze stilzwijgend geaccepteerde geldigheidsaanspraken: 1) de uitingen van de deelnemers moeten begrijpelijk zijn 2) hun communicatief handelen dient als waarachtig geaccepteerd te worden 3) de waarheidsaanspraak van het door de deelnemers ingenomen standpunt dient niet ter discussie te staan 4) de juistheidsaanspraak t.o.v. de norm op grond waarvan zij handelen dient te worden aanvaard Indien communicatief handelende personen de geldigheidsaanspraken die zij aanbieden (dus: begrijpelijkheid, waarheid, waarachtigheid en juistheid) wederzijds erkennen, zal hun taalspel ongestoord verlopen. (ironie is hiermee door Habermas dus bij voorbaat uitgesloten, maar goed, dat is niet zo gek voor een Duitser) 'Wederzijds erkennen' betekent dat spreker en toehoorder ervan uitgaan dat zij de geldigheidsaanspraken (m.u.v. de aanspraak op begrijpelijkheid) zonodig rationeel kunnen funderen. 'Ongestoord' houdt in dit verband niet in dat er zich geen problemen in de communicatie kunnen voordoen. De mogelijkheid dat men elkaar niet begrijpt of misverstaat blijven aanwezig. De problemen die dan ontstaan kunnen echter worden opgelost door uitleg te vragen, te informeren naar andermans motieven etc. Zolang de genoemde geldigheidsaansprakenm nog worden geaccepteerd en de storing binnen de handelingscontext, dus binnen het gesprek zelf, kan worden opgeheven is er niets aan de hand. Dat wordt anders zodra er twijfels ontstaan ten aanzien van een of meer geldigheids aanspraken. Dan wordt namelijk de achtergrondconcensus aangetast, met als gevolg dat voortzetting van het communicatief handelen niet langer mogelijk is. De deelnemers kunnen nu kiezen tussen drie mogelijkheden: men kan 1) het communicatief handelen afbreken 2) overgaan op strategisch handelen (terug vallen op machtsuitoefening) 3) overschakelen op een theoretische of praktische discours.'
Indien men blijft streven naar overeenstemming met en van de andere deelnemers aan het gesprek, zal het laatsgenoemde alternatief moeten worden gekozen.
----
Het bestaan van misverstanden heeft in gesprekken vaak het gevolg dat men langs elkaar heen praat en er geen tijd wordt genoten of benut maar dat er tijd wordt verspilt. Men zal dan dit misverstaan willen voorkomen. Dit overigens in tegenstelling tot de literatuur, de beeldende kunst of satire waar dit 'misverstaan als tijdverdrijf' juist een doel is en een vrijheid voor interpretatie op kan leveren en daarmee een belangrijke kwaliteit, en hierin schuilt nu precies het dilemma in onze presentatie waar ik op wijzen wil: voor het gesproken woord gelden andere voorwaarden dan voor de visuele communicatie. Omdat in de presentatie in het GEM - die zich tussen het gesprokene en het visuele bevindt - de nuance het doel is probeer ik, door er met jou van gedachten over te wisselen de voorwaarde voor die nuancering te scheppen. Te meer omdat het onderwerp de Islam is, lijkt het me van belang dat aan het 'juist verstaan' aandacht gegeven wordt ('juist' in de zin van helder, ongestoord signaal) boven de vrijheid van interpretatie of het 'gecultiveerde misverstand'. Want 'geloof' komt nooit alleen maar altijd in het gezelschap van het misverstand. Waarom?
----
Het probleem van elke geloofsovertuiging is dat ze geen rationele waarheidsaanspraak kan maken en daarmee niet voldoet aan de door Habermas gestelde rationele eisen aan het ongestoord verloop van communicatieve handelingen.
---
Zo betekent volgens jou Islam vrede, maar een terorist die uit naam van de Islam geweld pleegt toont het conflict aan dat door dit verschil in interpretatie tot stand wordt gebracht, bij dit onderwerp kan men zich geen vaagheid veroorloven maar ook geen helderheid verschaffen. Een openbaring wordt niet als geldige waarheidsaanspraak aangemerkt. En van hieruit concludeer ik dat het bijna niet anders kan dan dat geloofsovertuigingen -wanneer men die door openbaring heeft verkregen- geschetste misverstanden veroorzaken zodra men ze onderwerp maakt van communicatieve handeling met deelnemers die geen openbaring hebben ervaren. Daarin ligt de gevoeligheid van alle geloof die ik heb willen aanstippen. Dat ik me desondanks wel inzet voor deze dialoog en presentatie komt voort uit het vermoeden dat een rationele theorie een beperkte beschrijving is van een complexere realiteit. Ik veronderstel dan ook de mogelijkheid van andere soorten communicatieve handelingen dan enkel op rationele gronden. Ik geef de gelovige voorlopig het voordeel van mijn twijfel en mijn onwetendheid. Ook de beeldende kunst is zo'n communicatieve handeling die niet op rationele waarheids aanspraken gebaseerd is maar op het vertrouwen in het onverklaarde creatieve vermogen van de kunstenaar. En op het receptieve vermogen van de beschouwer. Wat ik dus eigenlijk ook vroeg is iets meer nadruk in de presentatie op de communicatieve handelingen die beeldend zijn, maar misschien ben ik daarover veel te voorbarig. Daarbij, en dat is een meer politiek standpunt, ben ik in dit specifieke project van mening dat de niet-Westerse cultuur in het algemeen in Nederland niet genoeg de kans grijpt of krijgt om zichzelf op positieve wijze te etaleren waardoor grote groepen Nederlanders onkundig blijven van de rijkdom van culturele diversiteit.
Vernedering en rancune staat aan de wortel van terreur is een gangbare theorie, toch hebben zigeuners nooit hun toevlucht tot terreur gezocht en dat pleit voor de grote wijsheid van deze groep mensen. Vandaag stond ik bij een monument ter nagedachtenis aan de Roma en Sinti die in de tweede wereld oorlog gedeporteerd zijn nadat ze door Nederlandse politie en NSB-ers uit hun huis waren gesleurd.Wanneer Nederlanders zich op morele superioriteit beroepen moet men haar geschiedenis toch maar eens beter onderzoeken, maar met analfabeten die als staatssecretaris het min. van onderwijs mogen verkwanselen vervliegt de hoop op goed geschiedenis onderwijs. Gelukkig hebben we in Europa straatnamen, monumenten en tegenwoordig ook internet..
----
Het lijkt me ook daarom een goed idee deze briefwisseling op internet te zetten en in het verlengde van je suggestie voeg ik bij deze de daad bij het woord zodat het niet alleen bij woord en beeld blijft.
----
Wat betreft die aandacht voor een pleitbezorger van geweld in naam van de Islam daarover spreek ik liever niet nu vanwege de complexiteit van het vraagstuk, maar zijn nieuwswaarde hangt niet samen met zijn voornemen maar met zijn geslaagde gewelddaden. Ook terroristen met Westerse identiteit (Oklohama bomber) hebben meer nieuwswaarde dan een doorsnee burger door hun daden, maar in het algemeen verbinden zij deze daden niet met religie. Het is die combinatie van gewelddaad op basis van geloofsovertuiging waardoor 'Islam -geïnspireerde' terroristen behalve vliegtuigen ook de Islam kapen en het zijn dus niet de media die hoofdverantwoordelijk zijn voor het ontbreken van het juiste beeld van de Islam, maar in de eerste plaats die individuele daders. Maar de vertegenwoordigers van de Islam die het beeld zouden kunnen nuanceren laten, met jou als uitzondering, het in mijn ogen te vaak afweten. Ik verwelkom dus je initiatief maar ben nog niet overtuigd van de boodschap.
In films als Pulp-Fiction wordt de hypocrisie van een door het (Christelijke) geloof geïnspireerde moordenaar verbeeld, maakt men in het Arabisch ook films waarin de hypocrisie van de Jihad strijders wordt getoond? Is er m.a.w. een vergelijkbare zelfkritiek in de Arabische wereld of in Indonesië? Ik ken die voorbeelden niet. Wanneer je dus een ander beeld neer wilt zetten, is dat in weerwil van het beeld dat ik heb, n.l. dat Islamitische landen het beeld van de Islam niet beschermen tegen vertekende weergave en dat in die cultuur weinig kritiek wordt gegeven op 'nestbevuilers'.
----
Wat betreft je vergelijkingen over Europa met pubers, ik ben niet gelukkig met het gebruik van metaforen maar ik kan me in dat beeld in zoverre vinden dat de ontwikkeling van het verstand van het merendeel van de Europeanen achter blijft bij het niveau dat men bereiken zou als men Spinoza's ethica in de praktijk zou brengen. Het lijkt me niet verstandig me in metaforen uit te laten -in dit verband en op deze plek- over de Islamitische cultuur. De vruchten van de Westerse cultuur: seculiere democratie met scheiding der machten, individuele vrijheid, technologische ontwikkeling en daarmee groeiende welvaart, humanisme, medische kennis, Griekse filosofie en vrijheid van meningsuiting bewezen op het moment dat culturen streden voor hun waarden een groot nut en macht. Dat deze macht ook werd misbruikt is waar; nu dus ook door niet-Westerse culturen. Nu de technologie zover ontwikkeld is dat individuen dankzij aankoop van deze technologie de culturen waaruit deze technologieën afkomstig zijn kunnen vernietigen, of zeer grote schade kunnen toebrengen, kan men zich voorstellen dat Westerse democratieën zich willen wapenen tegen deze individuen om het risico van verval en vernietiging te beperken ongeacht hun afkomst. Een intelligente soort is niet per definitie de 'fittest survivor', een mad-max-world geen ondenkbaar toekomst scenario. Ik ben van mening dat G. Bush ook tot die groep individuen behoort die gevaarlijk zijn omdat hij de waarden van de Westerse cultuur op vele manieren schade toebrengt. Ook hij doet daarbij een beroep op het geloof.
Uw 'Nietschzeggende correspondent'
Andries Micke
Beste Andries,
Allereerst dit: het oorspronkelijke idee voor de presentatie van 75+NAP beschouw ik toch als het meest heldere; met slechts de tafel waaraan wij mensen ontvangen (bedenk dat wij een der weinige kunstenaars initiatieven zijn die de tafel tafel laten).en daarbij een plakkaat/banier met daarop enkele teksten die tijdens de thee als discussiepunt/food voor thought kunnen dienen, een 'conversation piece' als het ware.
-----
Nou proef ik uit jouw brief een soort angst om de verkeerde indruk te wekken over wat 75+NAP is en wat haar leden voorstaan; dit is heel begrijpelijk, maar bedenk dat ik ook niet zal vragen of bij iedere tentoonstelling die wij organiseren, duidelijk wordt gemaakt dat het schenken van wijn niet door alle bestuursleden wordt goedgekeurd... Niettemin spreekt 't briefwisselingconcept me toch aan, misschien is 't leuk om 'm gewoon te doen (we zijn toch al bezig) en op de site te zetten, als voorbeeld (hoop ik) van 'n moderne open gedachtewisseling tussen twee mensen van verschillende culturele achtergrond, wellicht nodigt het mensen uit zich in de discussie te mengen zodat 75+NAP de kleingeestigheid bestrijdt in woord en daad, wat altijd beter is dan haar te signaleren in woord en beeld.
-----
Dat ik ervoor kies om het zwaartepunt van de presentatie bij de islam te leggen is niet zozeer ingegeven door mijn eigen geloofsovertuiging, als wel door algemeen menselijke ergernis over het ronduit onoordeelkundige gebazel wat doorgaans als informatie over de islam wordt verstrekt. Het gaat er niet eens meer om 'Islam eens van een andere kant te belichten', het gaat erom duidelijk te maken dat Islam nog helemaal niet belicht is in de media. Want ook al betekent Islam 'vrede', een vreemd uitgedoste snuiter die zich publiekelijk voorneemt om de wereld te schonen, en met geweld, van alle ongelovigen heeft nu eenmaal meer nieuwswaarde dan een huisvader die zijn gezin verzorgt, zijn gebed in acht neemt en in alle opzichten streeft een goed burger te zijn. Het is jammer dat het laatste geval bijna een zeldzaamheid lijkt, en dat van het eerste gedacht wordt dat het iets met de Islam te maken heeft.
-----
Toevallig dat 75+NAP als enige kunst initiatief van de Haagsche Rondgang werkelijk op trek is, zonder vaste plek (misschien moeten we maar in het GEM blijven...) en als deel van de presentatie een correspondentie start o.a. over een geloof wat voortkomt uit 'n nomadische gemeenschap... wat dat betreft het volgende: hoewel de overlap natuurlijk enorm is kun je 'Arabische ' en ' Islamitische' cultuur niet zonder meer gelijkstellen (ikzelf bijvoorbeeld neem mijn geloof met trots en dank van het Arabisch schiereiland zonder mijn Duits/Frans/Nederlands/Indonesische/Zigeuner afkomst te vergeten en ik heb dan ook een broertje dood aan het Arabocentrisme wat zelfs tot in Zuidoost-Aziatische Islam doordringt. Het is niet slechts de Arabische volkeren voorbehouden God te eren. Die taak rust op de schouders van iedere Moslim).
Het is in geen geval trouwens een verstandig idee om alle denkrichtingen en denkwanen binnen 'n geloof zonder onderscheid te bespreken als één tenzij men zich rekenschap geeft van de monadische kern van alle religies: religie is niet de uiterlijke verschijning ervan.
-----
Het geloof dat beleden wordt omdat ouders/omgeving het belijden is in veel gevallen niet meer dan een sociale identitei, een rol die aangenomen wordt simpelweg omdat die voor de hand ligt.
Dit is wat de perzische wijsgeer Iman Al-Ghazali (1058-1111) het 'naieve geloof' noemde, iets wat de ware gelovige op zijn pad zal moeten zien te verbrijzelen, wil hij zijn geloof als geloof ervaren, en niet als berustingm gemak, als last of plicht.
-----
Evenmin is religie zoals in jouw woorden 'het concept van een wezen wat kan spreken of denken maar geen mens is'. Dit zou net zo goed Ufo's of geesten kunnen betreffen.
Religie zou ik eerder omschrijven als het concept, de idee dat 't menselijk spreken en denken eindig is en dat er een macht is die niet alleen boven die eindigheid uitstijgt maar er zelfs geen deel aan heeft, behalve als schepper ervan.
Overigens wil ik erop wijzen, waarschijnlijk ten overvloede, dat het islamitisch godsbesef abstract is. Er is binnen de Islam de plicht (waar zij althans puur beleefd wil worden) zich er voortdurend bewust van te zijn dat het woord 'God' niet in verhouding kan staan tot de realiteit 'God' zoals andere woorden in verhouding staan tot hun betekenis. Als voorbeeld: 'tafel', 'boom', zelfs 'gedachte' , het zijn woorden die uitdrukking geven aaneen kenbare realiteit, hoe vluchtig ook, terwijl van de meeste woorden uit het religieus taalregister, van 'herrijzenis' tot 'engel' verwacht mag worden dat ze refereren aan een realiteit die we vooralsnog niet kennen, vandaar openbaringen.
Zo zijn dus ook de begrippen 'spreken' of 'denken', in 't geval van God, processen die we niet als overeenkomstig ons spreken en denken kunnen beschouwen.
Het beste nog is God benaderbaar is paradoxen, zoals de welbekende van Augustinus 'god is een cirkel waarvan het middelpunt overal is, en de omtrek nergens'. Of neem enkele van zijn negenennegentig namen: 'de toornige' zowel als 'de barmhartige','de begunstiger' maar ook de begunstigde'...
-----
Om alle religie zonder meer te koppelen aan de specifieke christelijke obsessie met de zondeval, is misschien misleidend.
In Al-islam bijvoorbeeld, is de erfzonde niet een geldig concept.
Het gaat er niet om, te leven met schuldgevoel, angst en veel tandgeknars, maar juist te geloven om boven onze onvolkomenheden uit te stijgen. Islam, en dat zou voor elk geloof waar moeten zijn, is geen kant en klaar imago, een keurslijf waarbinnen eenieder automatisch 'gered' is, geen 'drive-in' spirituality'.
Zoals een slijpsteen pas zijn nut bewijst als hij tegen het zwaard gewreven wordt, zo heeft religie pas nut als zij actief gevoeld en uitgevoerd wordt. De ziel als zwaard, religie als slijpsteen.
wat nu velen doen , is om 't hardst ropen hoe vlijmscherp hun zwaard is, alleen omdat zij een slijpsteen bezzitten ennemen niet de moeite om hun georep in waarheid om te zetten..
-----
je vraagt of de Arabische cultuur niet beter net als de Europese het juk van de geloofsregels van zich af moet werpen.
Dit aan een gelovige vragen is natuurlijk weten dat je een volmondig nee! als antwoord gaat krijgen en waarschijnlijk nog langdradig en belerend ook.
Mijn vraag, als antwoord is: heeft Europa wel het juk van de geloofsregels van zich afgeworpen? Vaakschijnt zij mij nog een kind toe, volop in de pubertijd, wat in al z'n trotse ruwe pogingen om vooral niet op z'n ouders te gelijken zich niet realiseert hoezeer hij nog aan hen gehecht is, eender aan hen is.
Het is goed, en noodzakelijk, dat Europa twijfelt en niet-gelooft en inziet hoe zinloos, hoe misvormd en verstard een geloof wordt als het (vergeef me dat ik volhard in een slechte metafoor) als een zward bot en roestig terzijde ligt.
En als dit inzicht leidt tot het besef dat Europa het 'naive geloof' wil ovverstijgen, waarom , zouden de Arabische en de Europese cultuur dan niet in dit besef delen?
-----
Zo. Tot zover. Vergeef me als ik in je brief veel aanleiding heb gevonden om zo saai uiteen te zetten over weinig concreets. spoor me gerust aan tot veduidelijking. het was in ieder geval mijn bedoeling om te wijzen op het verschil tussen geloof (wat te maken heeft met verantwoording afleggen aan God, op individuele basis) en de wereldlijke organisatie hiervan (wat temaken heeft met het consolideren van macht, ten koste van individualiteit). Daarbij heb ik me misschieneen beetje verloren in metafysische vaagheden, terwijl ik eigenlijk meer had willen schrijven over de formele kanten van de Islam, die zo heel anders zijn dan die van de kerk. Maar aangezien ik je niet graag lastig val met wat je misschien al lang weet, ben ik benieuwd naar wat jij zoal heb opgepikt over de islam...
ik zie uit naar je antwoord.
!
RBN
zie ook http://www.75.nu/75puntNUexpo_GEM.htm
Den Haag, 10-06-04
Robin,
Terwijl we spraken over de presentatie die 75+NAP in het kader van de HR (op lokatie) in het GEM zal gaan realiseren was je voorstel om een omgekeerde integratie cursus te verzorgen voor de bezoekers van het GEM. Nadat de autochtoon de allochtoon verplicht heeft in te burgeren wordt het inderdaad tijd dat de autochtoon zich ook eens in de wereld buiten de nationale landsgrens verdiept. In het concept dat er nu ligt is het idee om deelnemers kennis te laten nemen van de principes van de Islam. Aangezien ikzelf een leek ben op dat gebied en de beeldvorming over dit onderwerp bepaald wordt door fanatici en polariteit in de media denk ik dat het een goed idee is om een ander kant te tonen van de Arabische cultuur. Deze presentatie van 75+NAP is van een ander karakter dan de voorgaande en markeert op vele punten een verandering. De reden dat we een cursus aanbieden in deze vorm is de volgende:
Nuancering
Na 11 september is in de media vaak geen plaats meer voor nuancering. We begeven ons als initiatief in een politiek, religieus en cultureel spanningsveld. De materie is misschien te complex voor een eenduidige presentatie. Vandaar dat ik heb voorgesteld om ook een briefwisseling over dit onderwerp starten en die misschien ook te presenteren. De discussie die wij voeren kan als leidraad dienen, als 'cursus' materiaal en verduidelijking van onze standpunten.
Begrip v.e. zaak
Baruch Spinoza heeft beweerd dat al het lijden voortkomt uit het ontbreken van een helder idee over een zaak. Zonder deze bewering als absolute waarheid te accepteren schuilt er denk ik meer waarheid in dan in het omgekeerde: de onwetende is slechts gelukkig tot het moment dat het lijden hem treft, daarna is hij hulpeloos en soms verloren. Preventie is onmogelijk voor de onwetende. Het is dus van belang dat een goed begrip van onze stellingname wordt gerealiseerd. Stellingname 75+NAP: bestrijd de kleingeestigheid. Wij zijn een collectief maar hebben als individu verschillende ideeen. In deze cursus anders kijken, waartoe een goed kunstwerk de beschouwer verleid, neem jij het initiatief om ons 'Westerlingen', opgevoed in het Joods/Grieks/Christelijke gedachtengoed de rijkdom van de Arabische cultuur te tonen in beeld en door onze briefwisseling ook in woord. Als 75+NAP presenteren we dit resultaat gezamenlijk.
Beeld en tekst
Deze bijdrage van 75+NAP wordt hierdoor misschien de minst beeldende sinds haar oprichting. Een van de belangrijkste missies waarvoor we ons inzetten is de bevordering van de culturele diversiteit en de wederzijdse beïnvloeding tussen de disciplines die het resultaat zijn van deze diversiteit. Met een cultuurbeschouwing in cursus vorm, zoals deze briefwisseling, plaatsen we ons even buiten het hokje 'beeldende kunst' en we doen dit zeer bewust. Het beeld staat nu eenmaal onder invloed van het denken erover. Hierover kan je vast het een en ander vertellen aangezien er in de Islam er restricties gelden voor het maken van afbeeldingen. Tot welke resultaten heeft dat geleid?
Religie
Het punt van de religie dat jouw voorstel introduceert is een gevoelig punt voor mij. Ik veronderstel dat de religie, dat het concept van een wezen dat kan spreken of denken maar geen mens is, dat dit concept en alle verhalen die uit dit concept zijn afgeleid en die moreel van aard zijn zoals Bijbel, Thora en Koran, en al de strijd die er uit voort komt (want komt die strijd daar niet uit voort?) de eigenlijke appel is, de dwaling, waardoor de mens lijd. Want hoe konden wij in ooit in zonde vervallen terwijl we nog zo onwetend waren? De zonde deed pas zijn intrede met de mens die haar kon definiëren. Eeuwen van verdraaiing, misleiding en afsplitsing hebben het beeld van het geloof er niet beter op gemaakt.
Wetenschap
In de wetenschap is het eenvoudiger om te beoordelen welk werk van waarde is. Darwin, Newton, Mendeljev etc. realiseren met hun werk tegelijkertijd het raamwerk van waaruit men voorspellingen doet, deze vervolgens controleert en laat het oordelen dan over aan het publiek. Zo niet bij het geïnstitutionaliseerde geloof.
Kunst
In de kunst is het vaak de mening van een oligarchie die de kwaliteit bepaald. De motieven van haar oordeel zijn onduidelijk en soms tegenstrijdig. Vaak dienen zij een secundair doel, meestal een politieke. Soms particulier- (een positie, een status) soms een nationaal doel (een ideologie, een geloof). Kunst die hier weerstand aan bied, en dus kunstenaars die hier weerstand aan bieden moeten geloven in iets dat niet materialistisch is, namelijk 'waarde' van onderzoek dat materieel heel vaak niet loont. Ze geloven in de waarde van de vrijheid van handelen en de ervaringen die hun dat bezorgd. Dit kan men een openbaring noemen zonder echter een beroep te hoeven doen op het concept van de religie. Daarom is mijn vraag: waarom maakt deze toch deel uit van het voorstel voor de omgekeerde integratie cursus? Moet de Arabische cultuur niet net als de Europese het juk van de geloofsregels van zich af werpen?
Cursus
Ik ben benieuwd naar je ideeën over de vorm van de 'cursus'. Ik ben benieuwd naar je antwoorden.
groet,
Andries